นานาติตถิยวรรคที่ 3

อรรถกถาสิวสูตรที่ 1 แห่งวรรคที่ 3 มีเนื้อความกล่าวมาแล้วทั้งนั้น.

2. ขมสูตร

[281] เขมเทพบุตร ครั้นยืนอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่งแล้วได้กล่าว
คาถาเหล่านี้ ในสำนักพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
คนพาลผู้มีปัญญาทราม ย่อมประ-
พฤติกับตัวเองดังศัตรู ย่อมทำกรรมชั่วที่
มีผลเผ็ดร้อน บุคคลทำกรรมใดแล้ว ย่อม
เดือดร้อนภายหลัง มีหน้านองด้วยน้ำตา
ร้องไห้อยู่ เสวยผลแห่งกรรมใด กรรม
นั้นทำแล้วไม่ดีเลย บุคคลทำกรรมใดแล้ว
ไม่เดือดร้อนในภายหลัง มีหัวใจแช่มชื่น
เบิกบานเสวยผลแห่งกรรมใด กรรมนั้น
ทำแล้วเป็นการดี บุคคลรู้กรรมใดว่าเป็น
ประโยชน์แก่ตน ควรลงมือกระทำกรรม
นั้นก่อนทีเดียว อย่างพยายามเป็นนักปราชญ์
เจ้าความรู้ ด้วยความคิดอย่างพ่อค้าเกวียน
พ่อค้าเกวียนละหนทางสายใหญ่ที่เรียบเสีย

ไปทางไม่เรียบ เพลาเกวียนก็หักสะบั้น
ต้องซบเซา ฉันใด บุคคลออกนอกธรรม
หันไปประพฤติตามอธรรม ก็ฉันนั้น เป็น
คนเขลาเบาปัญญา ดำเนินไปทางมฤตยู
ต้องซบเซาอยู่ เหมือนพ่อค้าเกวียนมีเพลา
เกวียนหัก ฉะนั้น.

อรรถกถาเขมสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในเขมสูตรที่ 2 ต่อไป :-
บทว่า ปฏิกจฺเจว แปลว่า ก่อนทีเดียว. บทว่า อกฺขจฺฉินฺโนว
ฌายติ ความว่า พ่อค้าเกวียน มีเพลาเกวียนหักเสียแล้ว ย่อมซบเซา คือ
ต้องใช้ความคิดมาก. ในคาถาที่ 2. บทว่า อกฺขจฺฉินฺโนว แปลว่า เหมือน
พ่อค้าเกวียนมีเพลาเกวียนหักเสียแล้ว.
จบอรรถกถาเขมสูตรที่ 2